پارچه ویسکوز با دوام و لطیف است و یکی از محبوب ترین پارچه ها محسوب می شود. در این راهنما قصد داریم در مورد فرآیند تولید و کاربردهای پارچه ویسکوز بیشتر بدانیم.
ویسکوز که اصطلاحاً به آن ریون گفته می شود یک پارچه نیمه مصنوعی است. نام ویسکوز از فرآیند تولید آن گرفته شده است؛ در یک مرحله، ویسکوز یک ماده عسل مانند است که بعداً سفت می شود.
ماده اولیه ویسکوز خمیر چوب است، اما این ماده طبیعی تحت فرآیند طولانی قرار می گیرد تا به یک پارچه تبدیل شود. به همین دلیل سخت است که بگوئیم ویسکوز یک پارچه طبیعی یا مصنوعی است. درحالیکه مواد اولیه آن طبیعی است، فرآیند انجام شده روی آن به قدری دشوار است که نتیجه آن اساساً یک ماده مصنوعی است.
نحوه تولید پارچه ویسکوز:
سایر پارچه های مشابه ویسکوز از سلولز بدون لیگنن به عنوان ماده اولیه استفاده می کنند، اما این نوع پارچه می تواند از سلولز خمیز چوب تشکیل شود. این روش تولید ویسکوز بسیار ارزانتر از نمونه های جایگزین است و همچنین قابلیت تولید انبوه در این روش وجود دارد.
- استخراج سلولز:
فرآیند تولید ویسکوز با تولید سلولز خمیز چوب شروع می شود. برای تولید محصول با کیفیت، سلولز استفاده شده باید حداقل دارای خلوص 90 درصد باشد.
- تبدیل به سلولز قلیایی:
سپس، سلولز تبدیل به سود سوزآور می شود، که ماده ای تولید می کند که سلولز را به سلولز قلیای تبدیل می کند. این فرآیند منجر به خلوص سلولز می شود و آن را برای مراحل بعدی آماده می کند.
- فشار:
سلولز قلیایی باید تحت فشار بین دو غلتک قرار بگیرد، تا مایع اضافی خارج شود. این صفحات فشرده شده سپس خرد می شوند که به آن پودر سفید ( white crumb) گفته می شود.
- زانتات:
پودر سفید سپس در برابر اکسیژن و سپس سولفید کربن قرار می گیرد و تبدیل به ماده ای جدیدی به نام پودر زرد می شود.
- به عمل آمدن:
پودر زرد سپس حل می شود و چندین ساعت استراحت داده می شود تا عمل بیاید.
- فیلترینگ و شکل دهی:
سپس، ماده زرد فیلتر می شود و حباب های گاز از آن خارج می شوند. سپس با فشار از یک تارساز عبور می کند، که ابزاری است که دارای سوراخ های متعدد مثل دوش حمام می باشد.
- حمام اسید و تکمیل:
در نهایت، ماده حاصل وارد حمام اسید می شود، که منجر به تولید رشته های ویسکوز می شود. سپس رشته ها تابانده، کشیده و سپس شسته می شوند تا تبدیل به پارچه ویسکوز شوند.
کاربردهای پارچه ویسکوز:
ویسکوز به طور گسترده به عنوان جایگزین پنبه استفاده می شود. این پارچه رفتارهایی مشابه پارچه نخی دارد اما از برخی جهت ها مراحل تولید آن راحتتر و ارزانتر است. اغلب مصرف کنندگان نمی توانند تفاوت بین نخ و ویسکوز را با لمس کردن بگویند و از آن جائیکه پارچه ویسکوز از مواد طبیعی تشکیل شده اند نسبت به پارچه های تمام مصنوعی برتری دارد.
این پارچه تمام کاربردهای پارچه نخی را دارد. همچنین، برای تولید انواع مختلف لباس، حوله، لیف و یا رومیزی به کار می روند.
پارچه ویسکوز در برخی موارد دارای کاربردهای صنعتی نیز می باشد. برخی صنعتگران معتقد هستند که ویسکوز ارزان بوده و دوام بالاتری نسبت به پنبه دارد. برای مثال، پارچه ویسکوز در تولید تایر و کمربند اتومبیل کاربرد دارد. این نوع از ویسکوز بسیار بادوام تر از ویسکوزی است که برای تولید لباس به کار می رود.
بعلاوه، لازم است بدانید که پارچه ویسکوز در ابتدا به عنوان جایگزین ابریشم توسعه داده شد. در طول سالیان، مصرف کنندگان قبول کردند که ویسکوز ویژگی های ابریشم را ندارد و اکنون، تولید کنندگان آن را جایگزین پارچه نخی می دانند. البته هنوز هم برخی شرکت ها آن را به عنوان جایگزین ابریشم تولید می کنند. مثلاً در تولید انواع شال و لباس های شب به کار برده می شوند.
کشورهای تولید کنند ویسکوز:
به این دلیل که فرآیند تولید ویسکوز بسیار پیچیده است تولید آن فقط در کارخانه های عظیم ممکن است؛ به منظور تولید آن باید از مواد شیمیایی و دستگاههای متعددی استفاده کرد. در اغلب موارد، ویسکوز در کارخانه هایی تولید می شوند که سایر پارچه ها نیز در کنار آن تولید می شوند.
در گذشته این پارچه به طور عمده در آمریکا و انگلیس تولید می شد اما در حال حاضر هند، پاکستان، اندونزی و چین تولید کننده های عمده این پارچه هستند.
در این کشورها نیروی کار ارزان و قوانین تولید یا وجود ندارند و یا در صورت وجود خیلی قوی نیستند. این فاکتورها آزادی عمل برای تولید پرسودتر را فراهم می کنند.
در بیشتر موارد، مواد خام ویسکوز در همان کارخانه تبدیل به پارچه می شوند ولی در برخی موارد ماده خام برای تکمیل مراحل به سایر کارخانه ها و یا حتی کشورها ارسال می شود.
قیمت پارچه ویسکوز:
یکی از دلایل تولید این پارچه ارزان بودن آن نسبت به پارچه نخی است. ارزان بودن آن نسبت به نخ به مراحل تولید آن و کشور تولید کننده بستگی دارد، اما داشتن توجیه اقتصادی یکی از دلایلی است که منجر به تولید ویسکوز می شود.
ویسکوز قطعاً از ابریشم ارزانتر است، اما کیفیت ابریشم را ندارد. مواد اولیه تولید ویسکوز از پنبه و الیاف ابریشم ارزانتر می باشد، اما فرآیند تولید ویسکوز پیچیده تر از پارچه نخی و ابریشمی است. درنتیجه، تولید ویسکوز در صورت دسترسی به نیروی کار ارزان، ارازنتر از پارچه نخی خواهد بود.
از دید مصرف کنندگان، البسه و مصارف خانگی ویسکوز قیمت برابری با اجناس تهیه شده از نخ دارند. با این حال، مواد تهیه شده از ویسکوز در مقایسه با نمونه ابریشمی به مراتب ارزانتر هستند.
انواع پارچه ویسکوز:
ویسکوز به روش های مختلفی تولید می شود و هر روش تولید منجر به تولید محصول با ویژگی های متفاوت می شود. در برخی موارد، روش اصلی تولید ویسکوز که در اواخر قرن نوزدهم ابداع شد همچنان استفاده می شود، اما برخی از تولید کنندگان به روش های مدرن تر روی آورده اند. در اینجا مثال هایی از ویسکوز های موجود در بازار را می بینید:
- نیتروسلولز: این نوع از ویسکوز در سال 1855 با نام ابریشم مصنوعی تولید شد و در سال 1891 به تولید تجاری رسید. اگرچه، این نوع ویسکوز قابلیت اشتعال بالایی داشت و قیمت آن نسبت به ویسکوز کوپرآمونیوم بالاتر بود. درنتیجه، تولید این نوع ویسکوز در سال 1900 متوقف شد.
- ویسکوز استات:
ویسکوز و استات از نظر شیمیایی متفاوت هستند اما استات به عنوان ویسکوز از آن یاد می شد. درحالیکه هر دو پارچه از سلولز ساخته شده اند، در فرآیند تولید پارچه استات شامل ایجاد یک عکس العمل بین سلولز و استیک آنیدرید است. از آنجائیکه ویسکوز از استات قویتر است، تولید پارچه استات دهه ها قبل متوقف شد.
- ویسکوز کوپر آمونیوم:
در اواسط 1800، معلوم شد که سلولز در tetraaminecopper dihydroxide حل می شود و ماده حاصله به منظور الیاف کربن برای لامپ استفاده می شد. در سال 1899، تولید کننده ها شروع به استفاده از ویسکوز کوپر آمونیوم در نساجی کردند و در سال 1904، امکان ساخت ویسکوزی به نرمی ابریشم فرآهم شد. با ابداع روش های تولید ویسکوز نوین، تولید ویسکوز کوپر آمونیوم متوقف شد.
- روش مدرن: در حال حاضر ویسکوز با روش مدرن که توسط Charles Frederick Cross در سال 1894 ابداع شد تولید می شود. این روش از سولفید کربن و زانتات برای تولید الیاف ویسکوز استفاده می کند و ویسکوز حاصل از این روش در اوایل قرن بیستم در آمریکا و انگلیس محبوب شدد. محصول نهائی این روش بسیار ارزانتر از گذشته بود به همین دلیل این نوع از ویسکوز وارد تولید انبوه شد. این نوع از ویسکوز قابلیت استفاده در صنعت را نیز داشت.
- ویسکوز لیوسل: از آنجائیکه در این روش سلولز در N-methylmorpholine N-oxide حل می شود، لیوسل از نظر شیمیایی با ویسکوز متفاوت است اما چون این دو ماده از نظر جنس و دوام بسیار به هم شبیه هستند، لیوسل به عنوان نوعی از ویسکوز شناخته می شود. لیوسل در ابتدا در آمریکا تولید شد، ولی درحال حاضر این پارچه در چین به طور گسترده تولید می شود.
- مودال:
این نوع از ویسکوز بسیار قویتر و قابلیت کشسانی بیشتری نسبت به ویسکوز معمولی دارد و اغلب در کنار نخ و اسپندکس در مصارف خانگی و البسه مثل لباس زیر و ملحفه به کار برده می شود. ویسکوز های قدیمی از سلولز درختان راش بدست می آمدند. ویسکوز مودال نسبت به ویسکوز معمولی کمتر گلوله می شود و برعکس آن امکان خشک شدن در خشک کن را دارد.
تأثیر ویسکوز بر محیط زیست:
از آنجائیکه ویسکوز از مواد گیاهی تشکیل شده است، ذاتاً آلاینده نیست. سلولز یک ماده طبیعی است که می تواند به طور طبیعی در اکوسیستم بازیافت شود. این حقیقت که ویسکوز یک پارچه نیمه مصنوعی است بسیاری از مصرف کنندگان و صاحبان بیزینس را به دلیل تشابهات از نظر پایداری و اثرات زیست محیطی از مصرف نخ به ویسکوز کشاند.
اگرچه، ماده اولیه ویسکوز فقط سلولز نیست. تعدادی از مواد شیمیایی سمی در فرآیند تولید ویسکوز به کار می روند و دور ریختن صحیح این مواد پس از اتمام تولید ساده نیست. در حقیقت، آب آلوده ناشی از فرآیند تولید ویسکوز یکی از نگرانی های زیست محیطی مهم تولید این الیاف است. این نگرانی ها منجر به جنبش علیه آلاینده ها در سال 1970 شد که در نتیجه تولید ویسکوز در سال های 1990 تا 2000 به کشورهای دیگر منتقل شد.
تولید پارچه نخی یک فرآیندآلاینده محسوب می شود، مگر اینکه پنبه به صورت طبیعی و ارگانیک تولید شود. تعدادی ماده شیمیایی برای پردازش پنبه و تبدیل آن به الیاف به کار برده می شود. اگرچه، این مواد جزء قسمت های اختیاری تولید محسوب می شوند؛ می توان از مواد غیرسمی نیز در صورت درخواست بیزینس ها به جای مواد سمی استفاده کرد.
ولی استفاده از مواد شیمیایی سمی، یکی از اجزای اصلی تولید ویسکوز است. مثلاً تولید ویسکوز بدون استفاده از سدیم هیدروکسید امکان پذیر نیست، که منجر به آلودگی آب و هوا می شود. سولفید کربن یک جزء اساسی فرآیند تولید ویسکوز است و این ماده در بروز بیماری های انسان مثل سرطان، بیماری های پوستی و قلبی نقش دارد. بعلاوه، تولید خمیر چوب به 70 درصد درخت آسیب می زند و بقایای آلوده حاصل به صورت نادرستی دفن می شوند.
تولید ویسکوز به مراحل بیشتری نسبت به تولید نخ نیاز دارد و هر پوند ویسکوز مواد مضر بیشتری وارد محیط می کند. از آنجائیکه ویسکوز اغلب در کشورهای در حال توسعه تولید می شوند اغلب مصرف کنندگان در کشورهای توسعه یافته نگرانی در این زمینه ندارند.
اگرچه، اکوسیستم در کشورهای در حال توسعه بدلیل تولید ویسکوز متضرر شده است. کره زمین و حیات وحش بخاطر تولید این محصول آسیب دیده اند. بعلاوه، تولید ویسکوز منجر به افزایش سرعت نابودی جنگل ها شده است.
تفاوت ویسکوز و ریون
تمام پارچه های ویسکوز ریون هستند اما همه ریون ها ویسکوز نیستند. به همین دلیل در برخی مواقع ریون و در برخی موارد دیگر از نام ویسکوز استفاده می کنیم.
به عنوان یک ماده اولیه برای تهیه لباس، ریون در دنیای مد بسیار محبوب است و از نظر ظاهری بسیار نرم و زیبا می باشد. اما آیا همه ما ریون را می شناسیم و می دانیم که تفاوت آن با سایر منسوجات در چیست؟
ریون پارچه ای است که از الیاف سلولزی احیا شده تشکیل شده است. این حقیقت که ریون را ابریشم مصنوعی می نامیم کیفیت و اهمیت آن را روشن می کند. این پارچه از الیاف نیمه مصنوعی حاصل از سلولز که بسیار به ابریشم شباهت دارد ساخته شده است. لَختی و نرمی آن شبیه به ابریشم است. ممکن است این پارچه را با نام ویسکوز، ابریشم هنری، تنسل، کوپرا و موارد دیگر نیز بشناسید. ریون یک نام کلی برای اشاره به این دسته از پارچه ها است.
در رتبه بندی ریون سردرگم خواهید شد، زیرا ریون نه یک پارچه خالص مثل پنبه است و نه مثل نایلون مصنوعی است. این پارچه مابین الیاف طبیعی و مصنوعی قرار می گیرد. می توان آن را در گروه پارچه های ساخته شده توسط انسان جای داد.
ریون یکی از قدیمی ترین الیاف ها می باشد، که از منابع طبیعی ساخته شده است. در سال های 1900 و بعد از آن این پارچه به طور تجاری معرفی شد و افراد به این پارچه مشابه ابریشم علاقه مند شدند.
ریون در هر دو حالت knit و woven موجود است. تنسل، لاکرا (کوپرا)، ریون پلی نوزیک انواع مختلف ریون هستند.
ریون کوپرا یکی از انواع ریون با قدرت بالا و اندکی براقی است؛ این پارچه اسلینکی است و شبیه به ابریشم است. بمبرگ نام تجاری این ماده در آمریکا است که برای تهیه آستری بسیار پرکاربرد است. پارچه ای که با نام کوپرومونیوم ساخته شده است از ترکیباتی از مس و آمونیوم تهیه شده است.
لاکرا یک ریون قابل شستشو دوستدار طبیعت است که با نام تجاری تنسل شناخته می شود. این پارچه بخاطر ویژگی ضد حساسیت، نرمی، لختی، مقاومت در برابر رشد باکتری که عامل ایجاد بو هستند (این پارچه عرق اضافی را جذب می کند و بسرعت و بدون ایجاد بو آن را تبخیر می کند) شناخته می شود. از همه مهم تر اینکه شهرت آن بخاطر یک محصول پایدار است که مثل ریون برای محیط مضر نیست.
پارچه بامبو نوعی از ریون است که از سلولز استخراج شده از چوب بامبو ساخته شده است. اما در عین حال قویتر از ریون بوده و در برابر آبرفت مقاومت دارد. یکی از معایب ریون این است که بر اثر شستشو در ماشین آسیب می بیند-اما مودال ریون این مسئله را کاملاً رفع کرده است-این پارچه وقتی خیس می شود قدرت فوق العاده ای پیدا می کند. لباس های تهیه شده از این پارچه در برابر شستشوهای مکرر برخلاف ریون شکل خود را از دست نمی دهند.
ریون شالیس بدون شک یکی از پرکاربردترین پارچه ها در تهیه لباس است. این پارچه نرم بوده و بسیار لخت است.
ریون کرپ دارای سطح لطیفی است که بسیار جذاب است. ریون woven نسبت به ریون knit پرطرفدارتر است.
مواد اولیه تهیه ریون (ویسکوز):
الیاف ریون از سلولز استخراج شده از خمیر چوب بامبو، نیشکر، درختان راش، درخت کاج و غیره تشکیل شده است اما ریون یک پارچه طبیعی شناخته نمی شود، از طرف دیگر پارچه مصنوعی هم نیست؛ این پارچه از سلولزهای احیا شده تشکیل شده است. سلولز تحت فرآیندهای شیمایی مختلفی قرار می گیرد تا به صورت ریونی که همه ما می شناسیم در بیاید.
سلولز ابتدا به لحاظ شیمیایی تغییر می کند و به شکل مایعی که سپس به الیاف سلولزی تبدیل می شود تغییر می یابد. فرآیندهایی مثل فرآیند ویسکوز، سلولز استات و غیره سلولز را به این پارچه فوق العاده تبدیل می کند.
در سال 1920 یک امتیاز به شرکت دوپونت برای فرآیند ساخت پارچه ای داده شد که اگرچه ارزان بود ولی به طور جذابی براق بود. این پارچه با نام نایلون شناخته شد. از آن زمان تا به حال، کیفیت ریون بشدت افزایش پیدا کرده است و حال این پارچه به معنای واقعی کلمه نام قدیمی خود یعنی اشعه خورشید را القا می کند. این پارچه مهم ترین پارچه مصنوعی است که تجاری شد.
سه روش اصلی برای تهیه ریون وجود دارد-یک روش همان روش اولیه است که شبیه به فرآیند کوپرومونیوم است. سپس روش تهیه ریون ویسکوز است و درنهایت روش تهیه ریون استات است.
امروزه بسیاری از طراحان مد ترجیح می دهند با استفاده از آن سبک خود را به نمایش بگذارند. انواع مختلفی از پارچه ویسکوز در دسترس است که شامل ویسکوز Goergette، ویسکوز چیفون، ویسکوز کرپ، ویسکوز تار، ویسکوز هبوتای، ویسکوز بمبرگ، ویسکوز ترکیبات لینن، ویسکوز مخمل، ویسکوز ساتن، ویسکوز مش، ویسکوز تافته و ویسکوز توئیل است.
معایب پارچه ریون
- ریون به تدریج فرسوده می شود
- به تدریج آبرفت دارد
- الیاف آن به نسبت پنبه و ابریشم ضعیف تر است، بویژه وقتی خیس باشد
- سریع چروک می شود
- در محیط های با دمای خیلی بالا نمی توان از آن استفاده کرد
- شکل و ابعاد خود را بتدریج و با افزایش فرسایش و شستشو از دست می دهد
- پارچه رنگ پس می دهد
- مستعد قارچ است
- به منظور حفظ ظاهر آن مجبور خواهید بود شستشوی آن را به خشک شویی ها بسپارید.
- مثل الیاف طبیعی تنفس پذیر نیست و با پوشیدن آن بیشتر عرق می کنید
- اندکی اشتعال پذیر است
- الاستیسیته طبیعی ندارد و پوشیدن آن سخت است
مزایای پارچه ریون
- ریون ویسکوز نرم، جاذب و غیراستاتیک است
- این پارچه درخشان بوده و دارای براقیت جذابی است و مرتعش به نظر می رسد
- بسادگی می توان آن را رنگ کرد
- می توان بسادگی عملیات رنگبری در آن انجام داد
- قیمت آن پایین است
- لختی زیبایی دارد و یکی از بهترین پارچه ها برای تهیه لباس عروسی است
- از ابریشم سنگین تر است
- با سایر الیاف به راحتی ترکیب می شود. وقتی ریون با پلی استر، مخمل، لینن، ژورژت بسیاری از ویژگی های آنها را به خود می گیرد
- ریون را می توان با ترکیب با لاکرا کشسان کرد و این ترکیب از جهت دیگر سبک است.
- تنفس پذیر است
نحوه دوخت ریون:
این پارچه لختی زیبایی دارد اما دوخت آن با چرخ خیاطی خانگی بسیار مشکل است، گیر کردن سوزن، جا انداختن و غیره نمونه ای از این موارد است. به همین دلیل خیاطان دوست دارند لباس ریون را به صورت گشاد بدوزند.
سوزن-هر بار که پروژه ریون جدیدی دارید از یک سوزن نو استفاده کنید. اگر می خواهید دوخت روانی داشته باشید از سوزن 75/11 یا 80/12 استفاده کنید.
پارچه ریون به طور طبیعی کشسان نیست و برای قسمت هایی از لباس که تحرک زیادی دارد مثل زانو و آرنج مناسب نیست، زیرا الیاف پارچه آسیب می بیند. بنابراین در این مناطق لباس باید آزادی بیشتری داشته باشد.
میانی: برخی ریون را با ریون لایه دار می کنند. اگر از هر لایه میانه اشتعال زا استفاده شود، مناسب نخواهد شد و ظاهر سفتی خواهد داشت. بنابراین، استفاده از خود ریون می تواند یک راهکار باشد. اگر به میزان کافی از آن در اختیار نداشته باشید می توانید از پارچه های نازک استفاده کنید. حتی می توانید از نوارهای میانی برای اتصال آن به ریون استفاده کنید تا صاف بماند.
آبرفت پارچه یک مشکل در مورد پارچه ریون است، بنابراین در هنگام خرید و اندازه گیری باید مقداری بیشتر از همیشه درنظر بگیرید. در غیر اینصورت همواره باید آن را بدون آب تمیز کرد.
چگونه باید ریون را شست؟
پارچه ریون با خیس شدن ضعیف می شود. بنابراین باید از چلاندن لباس پس از شستن خودداری کنید.
ریون اغلب دارای برچسب شستشو در خشک شویی است.
برای شستشوی دستی ریون برای حفظ رنگ نیاز دارید که از یک قاشق نمک در آب استفاده کنید. از چنگ زدن خودداری کنید، زیرا ریون خیس بسیار مستعد به آسیب است. انتظار داشته باشید که لباس تغییر رنگ و تغییر شکل داشته باشد.
شستشوی ریون پیش از دوخت بسیار توصیه می شود. می توانید حتی از پرس بخار برای حداکثر کردن میزان آبرفت استفاده کنید (به جای شستشوی قبل از دوخت) اما این فقط برای لباس هایی است که بعداً به خشک شویی ها خواهید سپرد. اگر می خواهید با دست لباس را بشویید بهتر است پارچه را از قبل شستشو دهید.
اتوکشی ریون:
استفاده از دکمه بخار در تنظیمات اتو یک راه کارآمد برای اتو کردن ریون است. از آنجائیکه ریون تحمل دمای بالا را ندارد، بنابراین اتوکشی با دمای پایین توصیه می شود.
می توانید از اسپری آهار برای ایجاد ظاهر محکم تر در لباس استفاده کنید اما به یاد داشته باشید که ویژگی لخت از بین خواهد رفت.
ریون مرغوب تهیه کنید و قیمت را در این زمینه در نظر نگیرید تا از خرید خود پشیمان نشوید، زیرا لباس زیبایی که از آن تهیه خواهید کرد قیمت بالا را جبران می کند.
خرید پارچه ریون را از شهرپارچه انجام دهید
خرید پارچه ریون را از شهرپارچه انجام دهید
